Bajki kojarzą się przede wszystkim z utulaniem dziecka do snu oraz rozwijaniem w makuchu kreatywności i określonych emocji. W ostatnich latach coraz częściej wykorzystuje się moc bajek w procesie terapeutycznym, wychodzenia z różnego rodzaju lęków, nieśmiałości, nadpobudliwości bądź zachowań agresywnych. Bajkoterapia okazują się niezwykle skuteczną formą dotarcia do dziecka, aby zbudować z nim odpowiednią relację opartą na poczuciu całkowitego bezpieczeństwa.
Bajkoterapia jest nie tylko bardzo prostą, ale również efektywną metodą pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Pomaga przepracować z maluchem wiele rozmaitych problemów, w tym przeżywanie złych i trudnych emocji, wobec których dziecko jest najczęściej bezradne. Bajki terapeutyczne nie mają na celu moralizowania, ale pokazanie na przykładzie głównego bohatera, jak sobie radzić z konkretnym problemem, sytuacjami oraz pokazać pozytywne wzorce dla dziecka.
Bajkoterapia a psychika dziecka
Wielu psychologów podkreśla bardzo mocny wpływ bajek terapeutycznych na rozwój psychiki dziecka, zwłaszcza w kontekście identyfikacji z pozytywnym bohaterem. Odpowiednio dobrana bajka pomaga maluchowi w jego rozwoju osobowości i lepszym zrozumieniu funkcjonowania otaczającego go świata. To o tyle istotne, że najmłodsi początkowo wykorzystują głównie prawą półkulę mózgu, która jest odpowiedzialna za sferę emocjonalną i kreatywną, a kiedy zaczyna się aktywizować analityczna i logiczna lewa półkula, to maluchy mają kłopoty ze zrozumieniem wszystkich pojawiających się odczuć, doznań i przeżyć wewnętrznych.
Pojawiają się trudne do określenia lęki i niepokoje, a samo dziecko nie potrafi wyjaśnić, co mu tak naprawdę jest. Bajki terapeutyczne nie tylko pomagają w rozpoznaniu owych problemów, ale również przedstawiają konkretne sposoby radzenia sobie z nimi, zachęcają także do nawiązywania pozytywnych relacji z innymi ludźmi i światem przyrody.
Czy bajkoterapia pomaga dzieciom?
W zasadzie pytanie powinno zaczynać się od słowa „jak”, ponieważ wyjątkowo pozytywny wpływ bajek terapeutycznych na rozwój dziecka zauważają zarówno psychoterapeuci dziecięcy, jak i sami rodzice. Warto przy tym zaznaczyć, że w bajkoterapii wykorzystuje się przede wszystkim bajki specjalnie napisane, według ściśle określonego schematu. W związku z tym, że ich oddziaływanie może mieć różny charakter, to psychologowie dokonali podziału na bajki relaksacyjne, psychoedukacyjne oraz psychoterapeutyczne.
Podstawowym celem tych pierwszych będzie wywołanie w dziecku stanu odprężenia i uspokojenia. Wbrew pozorom, to nie takie proste, szczególnie w przypadku maluchów mocno pobudzonych, niespokojnych i zalęknionych. Nie wolno zapominać, że niektóre lęki mogą przerodzić się w przyszłości poważne stany nerwicowe, a jedynie dziecko umiejące osiągać spokój wewnętrzny będzie mogło uporać się z wszelkimi trudnościami, jakie napotka w swoim życiu.
Struktura bajki relaksacyjnej jest dość prosta. Akcja powinna toczyć się w spokojnym i bezpiecznym miejscu, natomiast główny bohater doświadcza swoimi zmysłami ów teren i prowadzi do takiego odbioru u malucha. Ważne, aby wiodąca postać miała dość podobne lęki i problemy, co dziecko, jednak nie może w żadnym elemencie być z dzieckiem tożsame. Chodzi tutaj o wygląd zewnętrzny oraz imię.
Bajki psychoedukacyjne mają na celu zminimalizowanie wszelkiego typu napięć wynikających z rozmaitych sytuacji życiowych, a zarazem zapoczątkowanie pozytywnych zmian w zachowaniu dziecka. Tego typu bajki wyjaśniają istnienie związków przyczynowo-skutkowych oraz rozwijają procesy poznawcze. Główny bohater przeżywa problem analogiczny do tego, jaki w danym momencie trapi brzdąca i pokazuje określone wzory zachowania.
Z kolei bajki psychoterapeutyczne powinny obniżać poziom lęku u dziecka, który zostaje wywołany różnego rodzaju brakami w zaspokojeniu podstawowych potrzeb. Jednocześnie będą malucha, tak jak głównego bohatera, dowartościowywać oraz pomogą zbudować pozytywne emocje i odczucia.
Widać wyraźnie, że bajki terapeutyczne pozwalają na bardzo prostą, a zarazem niezwykle skuteczną pracę terapeutyczną z dzieckiem. W ciekawy i bezpieczny sposób można przepracować z maluchem wiele istotnych problemów, które pojawiają się na różnym etapie dojrzewania i rozwoju. Warto zwrócić uwagę na to, że każda bajka zawiera jeden, ściśle określony rodzaj problemu, co znacznie ułatwia całą pracę terapeutyczną i zdecydowanie pomaga rodzicom w trudnym procesie wychowawczym, na każdym etapie rozwoju dziecka.